Een aantal jaar geleden bezocht ik het Dolhuys in Haarlem. Op dat moment liep daar de expositie over het criminele brein. De vraag waar het om draaide was: wordt iemand als crimineel geboren of wordt het gedrag bepaald door de omgeving. Er is op het moment zoveel mis in de wereld dat ik de laatste tijd regelmatig aan die expositie moet denken.

‘Ik ben van de week met het jongetje een eindje wezen rijden met de auto.’ Het jongetje is zijn buurvrouw. Het heeft me een tijdje gekost voor ik daarachter was. ‘Wat leuk pap, waar ben je naartoe geweest?’ ‘Ik ben naar IJmuiden gereden met haar.’ Ik lach in mezelf. Soms weet hij heel goed dat de auto een moeizame onderneming voor hem is, en soms, zoals die ochtend, is hij er van overtuigd dat hij zelf auto rijdt. Deze week stond een bezoekje Spaarne Gasthuis op de agenda. Mijn vader is absoluut geen pieper en zegt standaard iedere keer: 'ik voelde niks en ze waren heel lief.' De behandeling was dan ook voor hem niet zo'n probleem, het uit de auto komen echter was dat wel. Het was een hel.Mijn moeder en ik proberen zoveel mogelijk overal de humor van in te zien en ook dit keer vonden we dat weer de beste oplossing. We kregen hem na zweten en zwoegen uit de auto en in de rolstoel. Het pasje voor de regio rijder is inmiddels in de maak. Ondanks dat hij zelf naar IJmuiden rijdt is hij het daar gelukkig mee eens.

Ik stel mijzelf al een tijdje een vraag waar ik het antwoord niet op weet: waarom is nog steeds de meerderheid van de Nederlanders voor de monarchie? Mensen die dolblij met oranje mutsjes en vlaggetjes langs de kant van de weg staan om een glimp van het 'mooie stel' op te vangen. Ik snap er echt niets van.Dat voor het paar andere regels gelden bij de aanvraag van subsidies dan voor ons simpele zielen bijvoorbeeld, lijkt hen niet te deren. Net als vorig jaar rond deze tijd, stond de sluiting van Kroondomein Het Loo weer ter discussie. Onze Willem gaat de komende weken weer op jacht met zijn vrienden. De vraag of jagen überhaupt nog van deze tijd is laat ik voor het gemak even buiten beschouwing. Ik richt me hier enkel op wat dit persoonlijke feestje van onze koning met zijn vrienden ons Nederlanders kost. 

Vanmiddag haalde ik mijn moeder op. Ze had afgesproken met een vriendin en ik had beloofd haar te brengen. Onderweg werd ik gepasseerd door een motor die minstens anderhalf keer de toegestane snelheid reed en dat leek, op dat stukje weg, niet echt verstandig. Mijn bloeddruk steeg. Op de terugweg werd ik rechts ingehaald, ik reed links omdat ik verderop linksaf moest. Ik werd nog net niet gesneden toen de bestuurder weer naar links vloog om via de middenstreep de volgende bocht te nemen. Mijn bloeddruk bereikte het niveau van de heenweg. Waarschijnlijk zat deze man, het was een man, ik generaliseer hier niet, met zijn hoofd in Zandvoort. Sinds 'onze' Max Nederland weer op de Formule 1 kaart heeft gezet valt het mij namelijk op dat we een behoorlijk aantal Formule 1 fans rijker geworden zijn. Een gegeven dat mij evenzeer verbaasd als het rijgedrag van deze  persoon. Mijn vriend keek al races toen Max nog in zijn luier lag, maar het lijkt of, zodra een landgenoot succes heeft in wat voor sport dan ook, veel Nederlanders in ene fan zijn en erger nog denken expert te zijn op het gebied. Ik vind het reuze amusant.

Toen ik anderhalf jaar geleden overspannen van mijn werk thuis kwam te zitten bezocht ik Marian, mijn therapeute. In die gesprekken kwam ook mijn neiging me te laten leiden door angst aan de orde. Alles wat me lief is wil ik beschermen en dat is in deze tijd soms knap lastig. Ik ben blij dat ik geen kinderen heb, ik zou geen leven hebben. Maar niet al mijn angsten zijn ongegrond. Volgens Marian was hoe anderen over mijn angst denken dat wel.Inmiddels gaat het goed met me en bang zijn voor wat een ander vindt is een stuk minder. Ik kom nog af en toe bij Marian omdat we allebei willen dat het goed blijft gaan, maar ik spreek haar niet meer zo vaak als vorig jaar. Jammer vind ik dat, niet omdat het goed met me gaat, maar omdat ik de gesprekken met haar altijd als heel prettig ervaar.Terugkomend op reële angsten. Pandemieën nu en in de toekomst, de toestand in Afghanistan en het daarmee wellicht gepaard gaande oprukken van terrorisme en last but not least, het klimaat, dat zorgt voor natuurrampen waar we als wereld steeds vaker mee te maken zullen krijgen.

Afgelopen week zat ik samen met mijn vriend het ontbijt te nuttigen voor de televisie. Dat doen we regelmatig, we kijken dan tijdens ons beschuitje hoe de wereld die dag is veranderd of opgeschrikt door één of andere ramp. Tijdens reclames schakelen we meestal even naar een ander net. Reclames slaan we liever over, we vinden ze namelijk meestal nogal irritant.Maar Tel Sell is een ander verhaal, Tel Sell is humor.

Als ik de kans had gehad! Ik hoor het mijn moeder zeggen, jaren geleden. Makelaar had ze willen worden. Ik zelf had geen droom over een carrière, ook geen droom over een man en kinderen krijgen. Ik had simpelweg geen droom. Saai, dat is waar. Mijn moeder kon niets kiezen. Een carrière in die tijd was niet weggelegd voor vrouwen, makelaar is ze nooit geworden. Tegen mijn moeder werd door de hoofdonderwijzer van de zesde klas doodleuk gezegd: ‘Jij gaat naar de Mulo.’  Cito toetsen waren er niet in die tijd, het beroep van je vader was bepalend voor het school advies. Mijn opa had een kapsalon en kinderen van middenstanders gingen naar de Mulo. Mijn moeders zus wilde naar de huishoudschool, zij kreeg een reprimande van diezelfde hoofdonderwijzer. Ze moest het zelf maar weten als ze stoepjes wilde schrobben later bij een rijke mevrouw, dat waren letterlijk zijn woorden. Mijn tante ging toch. Ze heeft nooit stoepjes hoeven schrobben bij een rijke mevrouw. Ze werkte bij mijn opa als kapster tot ze trouwde en moeder werd van vier kinderen. Dat was haar droom.

We zitten in de tuin van het verzorgingshuis. Het is zaterdag. 83 is hij de week ervoor geworden, mijn vader. Ik kijk naar hem, met naast hem zijn oudste vriend, en zie hoe mager hij is, hoe leeg soms zijn blik. We krijgen eerst koffie met gebak en daarna een drankje en bittergarnituur. Mijn vader geniet, hoewel hij geen idee heeft waar hij is. Hij was weer emotioneel toen ik hem ophaalde van zijn kamer. Hij is de laatste tijd vaak emotioneel, maar niet omdat hij verdrietig is zegt hij steeds. Het hoort bij het ziektebeeld. Het niet kunnen controleren van je emoties, of dat nu boosheid, blijdschap of verdriet is. Hij zit aan een biertje als ik een huisgenoot van hem het terras op zie komen lopen. Het verbaast me dat deze man het terras überhaupt kan vinden. Mijn vader heeft namelijk geen idee hoe daar te komen. Iedere keer weer moet ik hem de weg wijzen. Ik zeg de man vriendelijk gedag en mijn vader kijkt me aan met een blik van, wie is dat? Hij herkent de man niet, ondanks dat hij iedere avond naast hem zit te eten. Als de man achter hem langs schuifelt vraagt mijn vader ineens. ‘Wil je ook een biertje’?’ Zou hij hem toch herkennen?De man kijkt verbaast van links naar rechts, ziet dan m’n vader, twijfelt een moment maar zet dan toch z’n rollator aan de kant en gaat naast hem zitten. ‘Woon je hier al lang?’ ‘Een jaar.’‘Oh ik ook.’Even is het stil, dan gaat mijn vader verder.‘Waar woon jij?’‘In Haarlem.’‘Oh nou dat is ook toevallig, ik ook.’ Ze lachen er samen om, geen idee dat ze nog geen twee seconden ervoor min of meer dezelfde vraag stelden. En geen idee dat ze iedere avond naast elkaar aan tafel zitten. ‘Mooie tent dit he.’ gaat mijn vader weer verder. ‘Nou zeker.’‘En zo lekker dichtbij, kwartiertje rijden.’ Ik lach in mezelf, het gesprek dat op een klucht lijkt, volgend. Ik lach, maar wil zo graag begrijpen wat er in zijn hoofd speelt, ik wil het maar ik kan het niet.

Ik lees, zoals zovelen, iedere dag nieuws op verschillende sites, apps en op tv. Daar word je eigenlijk helemaal niet vrolijk van. Nog niet zo lang geleden nam ik me voor te stoppen met het lezen ervan en weer terug te keren naar mijn ritme van de jaren 80. Alleen het 8 uur journaal kijken. Scheelt hartkloppingen en ergernis. Maar tot nu toe is het me niet gelukt dat vol te houden, blijkbaar schep ik er toch genoegen in me boos te maken. Best vreemd eigenlijk. Vanmorgen werd mijn irritatie veroorzaakt door een stukje dat ik las over de Biblebelt. Ik wil iedereen in zijn waarde laten en ieder mens mag geloven wat hij wil. Vrijheid van meningsuiting is de grondlegger van onze democratie. Juist daarom mijn ergernis toen ik het artikel las.

Het milieu. We zijn er maar druk mee. Zonnepanelen, minder Co2 uitstoot, kleinere veestapel. Corona leek ons een beetje te helpen. De lucht werd schoner en in plaats van naar Dubai te vliegen deelden we kennis en info via Teams, thuis aan bureau of keukentafel. En waarom ook niet, wat is het verschil? Hoewel er vast een groep mensen stiekem de reisjes zal missen, geloof ik wel dat zakelijk reizen een stuk minder plaats zal vinden in de toekomst, maar of we privé ons reisgedrag blijvend veranderen, vraag ik me af. 

‘Hoi Pap, gezellig hè, we zijn er vandaag samen, mam en ik. Het is Vaderdag.’‘Oh meen je dat nou, dat wist ik niet. Maar wel leuk dat jullie samen zijn.’We gaan met zijn drieën naar het restaurant, voor koffie met gebak.‘Pap, waarom eet je het gebakje niet?’ ‘Ik heb geen honger, ik heb vaak geen honger.’‘Zal ik het in stukjes snijden voor je, dat is misschien makkelijker.’ Hij kijkt een moment vertwijfeld, ik zie dat hij het eigenlijk maar niks vindt, hij wil alles liever  zelf doen. Dan geeft hij zich over en laat mij zijn gebakje in hapklare brokjes snijden. Even later kijkt hij mijn moeder aan en zegt: 'Schil voor mij vanavond maar één aardappel, meer hoef ik niet.’Ik zie mijn moeder aarzelen. ‘Maar je eet toch helemaal niet…’  Halverwege haar zin onderbreek ik haar en kijk haar veelbetekenend aan terwijl ik tegen mijn vader zeg: ‘Is goed hoor pap, ze schilt er maar eentje.’ Mijn moeder heeft het soms nog moeilijk, vindt het lastig, wil nog te vaak uitleggen en af en toe denkt ze dat hij haar, net als hij vroeger vaak deed, een beetje in de maling neemt. Soms lijkt het daar ook op, maar niets is minder waar.Ik begin eraan te wennen dat ik niet alles moet willen uitleggen, dat ik beter mee kan gaan in zijn belevingswereld. Het zorgt er voor dat hij zich minder onzeker voelt. Uitleggen en weerleggen van wat hij zegt geeft onrust. Ik snap het, mijn moeder snapt het, maar voor haar is het na bijna 60 jaar huwelijk zoveel moeilijker dan voor mij. Van partner naar kind is een verdomd lastig proces.Langzaam vervaagt alles, langzaamaan krijgt hij steeds minder besef van de wereld om hem heen. Laatst vroeg hij of ik ook een kamer daar had. Even was het stil toen zei hij: ‘Oh nee dat is ook zo, jij niet, maar je moeder wel.’ Ik knik en ontken het niet.Op het terras beneden bij het restaurant, waar hij graag zit, zei ik: Het lijkt hier wel een beetje onze oude vakantie stek.' Hij keek me blij aan, vond dat ook, sindsdien doen we samen een klein beetje of we op vakantie zijn.Hij is blij met kleine dingen, dat ik langskom, onverwachts, dat ik de dokter voor hem zoek en haar vertel dat hij voortdurend pijn in zijn armen en rug heeft. Ik wil niet hij daar blij mee is, het maakt het bijzonder wat ik doe, terwijl dat het niet is. Vroeger zorgde hij voor mij, nu doe ik dat een klein beetje voor hem, echt wennen zal dat alleen nooit. De afhankelijkheid wordt groter, de wereld kleiner. Langzaam zakt hij steeds meer weg in dat kleine wereldje van vergetelheid. Er komt een moment dat hij niets meer kan, dat zijn wereld bestaat uit zijn kamer, dat er alleen nog maar vergetelheid is.  Die fase kan soms lang duren, ik gun het hem niet, gun hem dat hij die fase overslaat. Alzheimer is iedere keer weer afscheid nemen tot die ene allerlaatste keer. ‘Wie zegt dat het leven altijd leuk is?’ roept mijn vriend al jaren. Zo simpel is het. Daarom geniet ik van alle dingen die wel mooi en leuk zijn. Ook van gebakjes in stukjes snijden en van samen vakantie vieren in de tuin.